Program wychowawczo-profilaktyczny | MOS Lublin

Article heading icon

Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii ze Szkołą Podstawową Nr 56 w Lublinie na rok szkolny 2023/2024

 

Opracowanie:

Iwona Goral – pedagog MOS

Spis treści:

  1. Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2023/2024

  2. Wnioski z realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego w roku szkolnym 2022/2023

  3. Wnioski po przeprowadzeniu badań diagnozujących potrzeby uczniów i rodziców na początku roku szkolnego 2023/2024

  4. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka

  5. Harmonogram działań wychowawczo-profilaktycznych uwzględniających obszary polityki oświatowej państwa, wnioski z analizy ankiet oraz ewaluacji programu wychowawczo-profilaktycznego na rok szkolny 2023/2024

 

 

I. Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2023/2024

 

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa ustalone przez Ministra Edukacji i Nauki na bieżący rok szkolny to:

  1. Kontynuacja działań na rzecz szerszego udostępnienia kanonu i założeń edukacji klasycznej oraz sięgania do dziedzictwa cywilizacyjnego Europy, w tym wsparcie powrotu do szkół języka łacińskiego jako drugiego języka obcego.

  2. Wspomaganie wychowawczej roli rodziny poprzez pomoc w kształtowaniu u wychowanków i uczniów stałych sprawności w czynieniu dobra, rzetelną diagnozę potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży, realizację adekwatnego programu wychowawczo-profilaktycznego oraz zajęć wychowania do życia w rodzinie.

  3. Doskonalenie kompetencji dyrektorów szkół i nauczycieli w zakresie warunków i sposobu oceniania wewnątrzszkolnego.

  4. Doskonalenie kompetencji nauczycieli w pracy z uczniem z doświadczeniem migracyjnym, w tym w zakresie nauczania języka polskiego jako

języka obcego.

  1. Rozwój kształcenia zawodowego i uczenia się w miejscu pracy w partnerstwie z przedstawicielami branż.

  2. Podnoszenie jakości wsparcia dla dzieci, uczniów i rodzin udzielanego w systemie oświaty poprzez rozwijanie współpracy wewnątrz- i międzyszkolnej, a także z podmiotami działającymi w innych sektorach, w tym wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny.

 

  1. Wspieranie nauczycieli w podejmowaniu inicjatyw/działań w zakresie zachęcania i wspierania uczniów do rozwijania aktywności fizycznej.

  2. Wspieranie rozwoju umiejętności cyfrowych uczniów i nauczycieli, ze szczególnym uwzględnieniem bezpiecznego poruszania się w sieci oraz krytycznej analizy informacji dostępnych w Internecie. Poprawne metodycznie wykorzystywanie przez nauczycieli narzędzi i materiałów dostępnych w sieci, w szczególności opartych na sztucznej inteligencji.

  3. Rozwijanie umiejętności uczniów i nauczycieli z wykorzystaniem sprzętu zakupionego w ramach programu „Laboratoria przyszłości”.

  4. Wspieranie rozwoju nauki języka polskiego i oświaty polskiej za granicą oraz tworzenie stabilnych warunków do nauczania języka polskiego za granicą przez Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego, Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą oraz beneficjentów przedsięwzięć i programów ustanowionych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

 

  1. Wnioski z realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego w roku szkolnym 2022/2023

 

Analiza zebranych danych od nauczycieli oraz od uczniów sporządzona na podstawie ankiet i rozmów dokonanych pod koniec roku szkolnego 2022/2023 wskazała na potrzebę zintensyfikowania oddziaływań w zakresie:

 

    1. stałego odwoływania się do przyjętych norm i zasad szkolnych, wyciągania natychmiastowych konsekwencji łamania ich,

 

    1. tworzenia atmosfery bezpieczeństwa (5 osób z 18 wskazało, że nie potrafi zwrócić się o pomoc w trudnej dla niego sytuacji, podając następujące powody: lęk, obawa, stres, wstyd, nie potrafię powiedzieć dlaczego),

 

    1. edukacji w zakresie wykorzystywania znanych przez uczniów metod radzenia sobie ze złością w sytuacjach dla nich trudnych (wśród 18 uczniów ankietowanych 7 osób zasygnalizowało, że nie korzysta z posiadanej wiedzy),

 

    1. zwrócenia szczególnej uwagi w kolejnym roku szkolnym na zwiększenie świadomości uczniów dotyczącej spożywania napojów energetycznych (problem ciągle widoczny),

 

    1. rozwijania umiejętności dotyczących poprawnej komunikacji interpersonalnej, w tym podnoszenie kultury języka,

    2. zwiększania poziomu motywacji do nauki, systematyczności w uczęszczaniu do szkoły oraz pracy nad zwiększeniem aspiracji edukacyjnych u uczniów,

    3. stymulowania do rozwoju, pokonywania słabości, kształtowaniu postaw ukierunkowanych na prawdę, dobro i piękno, uzdalniających do podjęcia właściwych decyzji,

    4. zwiększenie atrakcyjności zajęć lekcyjnych (metody aktywne) oraz indywidualizacja pracy z uczniem zgodna z IPET,

    5. tworzenia sytuacji, w których uczeń może osiągnąć sukces (7 osób na 18 nie dostrzega w szkole takich sytuacji)

    6. kształtowania u uczniów wrażliwości na potrzeby innych, włączanie się w akcje pomocowe zwiększające empatię i wrażliwość, zachęcanie

do działań wolontariackich (zwłaszcza uczniów klasy 8 uzyskujących za nie dodatkowe punkty przy przyjęciu do szkoły ponadpodstawowej),

    1. kontynuowanie działań w zakresie profilaktyki uzależnień, edukacji w zakresie kształtowania postaw wolnych od nałogów i eksperymentowania ze środkami psychoaktywnymi,

    2. zwiększenie udziału rodziców w warsztatach umiejętności wychowawczych.

 

III. Wnioski po przeprowadzeniu badań diagnozujących potrzeby uczniów i rodziców na początku roku szkolnego 2023/2024

 

Analiza potrzeb uczniów i rodziców została dokonana na podstawie zebranych od nich danych, a także danych uzyskanych od pracowników MOS poprzez zastosowanie narzędzi badawczych takich jak: rozmowa, wywiad, ankieta, obserwacja, analiza dokumentów. Wskazuje ona na potrzebę oddziaływań w zakresie:

 

  1. pomocy nowym uczniom w aklimatyzacji w nowym dla nich środowisku szkolnym, zwiększeniu ich poczucia bezpieczeństwa i akceptacji, przynależności do społeczności szkolnej, udzielanie każdemu uczniowi niezbędnego wsparcia,

  2. konsekwentnego przypominania i respektowania od uczniów przestrzegania obowiązków ucznia oraz norm i zasad obowiązujących w placówce, natychmiastowego wyciągania konsekwencji zauważonych niewłaściwych postaw, każdorazowego wzmacniana dostrzeżonych postaw pozytywnych,

  3. szanowania granic każdego ucznia, diagnozowania jego indywidualnych, bieżących potrzeb, natychmiastowego, adekwatnego reagowania na nie, przy jednoczesnym jasnym określaniu swoich granic i konsekwentnym uczeniu przestrzegania granic każdego człowieka, okazywania mu szacunku,

  4. bieżącego monitorowania relacji rówieśniczych, natychmiastowego reagowania na zauważone naruszenie granic każdego z uczniów (nawet w żartach), przypominanie i uczenie uczniów zasad właściwej komunikacji interpersonalnej, zwracania szczególnej uwagi na pojawiającą się agresję werbalną i psychiczną,

  5. zwiększania u uczniów umiejętności radzenia sobie z emocjami (złością, agresją), sytuacjami stresującymi,

  6. rozpoznawania potrzeb uczniów w obrębie ich zainteresowań, rozbudowanie w miarę możliwości tematów zajęć śródlekcyjnych, przy jednoczesnym wskazywaniu miejsc na terenie Lublina, gdzie ich rozwój byłby możliwy, co wpłynęłoby na zwiększenie możliwości właściwego spędzania czasu wolnego przez uczniów naszej placówki i pozytywnie wpłynęłoby na całokształt rozwoju ucznia,

 

  1. poszukiwania efektywnych i skutecznych oddziaływań wychowawczych,

  2. zwiększania poczucia sprawstwa, wiary we własne możliwości, przeżywania sukcesów przez uczniów poprzez podkreślanie sukcesów każdego ucznia, wskazywanie ich, nazywanie, docenianie, nagradzanie włożonego wysiłku w wykonanie zadania, zaangażowanie, podnoszenie u ucznia umiejętności dokonywania samooceny, poczucia własnej skuteczności, tworzenie sytuacji, w których uczeń osiągnie sukces, podkreślanie jego osiągnięć, okazywanie uznania uczniowi indywidualnie, w grupie, a także przy rodzicach,

  3. zwiększania u uczniów poziomu motywacji do nauki i realizacji obowiązku szkolnego, wskazywanie konkretnych przykładów celowości przyjęcia takiej postawy,

  4. pracy nad zaburzeniami zachowania związanymi z uzależnieniami (głód nikotynowy, eksperymentowanie z substancjami

psychoaktywnymi),

  1. zwiększenia zainteresowania wśród rodziców organizowanymi dla nich warsztatami umiejętności wychowawczych, włączenie w nie zdecydowanej większości rodziców,

  2. kontynuowania sposobów dotychczasowego udzielania wsparcia oraz form współpracy skierowanych do rodziców uczniów naszej szkoły w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej,

  3. kontynuowania włączania w proces lekcyjny zwiększonego udziału metod aktywizujących podczas przekazywania wiedzy, stosowanie działań o charakterze praktycznym, nauczanie przez działanie,

  4. modyfikacji systemu punktacji nagród i kar, tak aby spełniał swoje zadanie wychowawcze i w konsekwencji wpłynąłby na zmianę postawy ucznia na społecznie akceptowaną.

 

IV. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka

 

Na podstawie przeprowadzonych badań i po przeprowadzeniu analizy wniosków wynikających z realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego obowiązującego w roku szkolnym 2022/2023 określono następujące czynniki chroniące i czynniki ryzyka na rok szkolny 2023/2024:

 

Czynnikami chroniącymi, zmniejszającymi prawdopodobieństwo wystąpienia problemów i zaburzeń u uczniów są następujące fakty:

 

  • wszyscy uczniowie postrzegają się jako ludzie szczęśliwi, czują się bezpiecznie w środowisku domowym,

 

  • na terenie placówki występuje pozytywny klimat (zdecydowana większość uczniów lubi w niej przebywać i czuje się w niej dobrze),

 

  • zdecydowana większość uczniów czuje się w niej bezpiecznie (jedynie 3 osoby zaznaczyły, że nie czują się bezpiecznie – są to osoby nowe, aklimatyzujące się do środowiska szkolnego),

 

  • większość ankietowanych czuje się szanowana przez pracowników szkoły, rodzice jednogłośnie wypowiedzieli się, iż ich dzieci czują się akceptowane przez pracowników szkoły,

 

  • w placówce są jasno określone zasady i w większości uczniowie starają się je przestrzegać, jednocześnie dostrzegają momenty, kiedy ich nie przestrzegają,

 

  • w większości uczniowie są życzliwie traktowani przez kolegów szkolnych, czują się przez nich akceptowani (4 uczniów wskazało, że nie czują się akceptowani z powodu tego, że nie znają jeszcze kolegów ze szkoły i nie wiedzą tego),

 

  • w zdecydowanej większości nie mają problemów w relacjach z innymi uczniami (poza 2 uczniami, problemy miały charakter incydentalny),

 

  • zdaniem nauczycieli podczas wystąpienia trudności wychowawczych, zauważonych zachowań przemocowych reagują oni zawsze stanowczo i natychmiast, działają we współpracy z innymi pracownikami,

 

  • stosują wypracowane formy przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole,

 

  • zauważana jest wśród uczniów większa umiejętność bycia we właściwej relacji z rówieśnikami i osobami dorosłymi,

  • rodzice zauważają, że nauczyciele dbają o dobre relacje pomiędzy uczniami,

 

  • zdaniem zdecydowanej większości rodziców relacje pomiędzy uczniami w klasie są raczej pozytywne i pozytywne,

 

  • uczniowie śpieszą zwykle z pomocą, jeśli komuś dzieje się krzywda,

 

  • uczniowie w zdecydowanej większości znajdują w placówce osobę dorosłą, której ufają, do której mogą się zwrócić o pomoc, porozmawiać o swoich problemach (3 uczniów wskazało brak zaufania ze względu na brak znajomości pracowników, jeden uczeń ma ogólnie problem z zaufaniem do osób dorosłych),

 

  • rodzice są zdania, że ich dziecko uzyskuje wsparcie od nauczycieli w trudnościach przeżywanych w szkole,

 

  • w środowisku domowym rodzice w większości wspierają naszych uczniów w przeżywanych przez nich trudnych sytuacjach, rodzice potwierdzają, że nasi uczniowie rozmawiają z nimi o swoich problemach,

 

  • rodzice pozostają w dobrej relacji ze swoim dzieckiem, często rozmawiają z dzieckiem, wspólnie spędzają czas wolny (oglądanie telewizji, wycieczki),

 

  • zdaniem większości uczniów w wystarczającym zakresie omawia się podczas rozmów i zajęć tematy dotyczące zagrożeń związanych z uzależnieniami (4 uczniów zaznaczyło, że warto jeszcze o tym porozmawiać),

 

  • uczniowie posiadają informacje dotyczące szkodliwości alkoholu, narkotyków, dopalaczy, papierosów,

 

  • żaden z naszych uczniów nie zaznaczył odpowiedzi, że zażywanie alkoholu, narkotyków, dopalaczy przez osoby będące w ich wieku jest w porządku,

 

  • w większości nasi uczniowie nie piją alkoholu i nie zażywają narkotyków, dopalaczy,

 

  • wśród znajomych naszych uczniów spoza szkoły w większości nie ma osób używających narkotyków lub dopalaczy (2 osoby wskazały, na występowanie narkotyków w gronie znajomych),

 

  • większość rodziców twierdzi, że zareagowałaby w przypadku gdyby dowiedziała się, że znajomi ich dziecka spożywają alkohol, narkotyki, czy dopalacze,

 

  • na terenie placówki istnieje możliwość rozwijania zainteresowań uczniów (oferta zajęć rozwijających zainteresowania), 4 uczniów wskazuje, że posiada hobby (2 osoby motoryzacyjne – jazda na crossach, boks, tenis),

 

  • rodzice w większości współpracują z pracownikami szkoły, są zadowoleni ze współpracy, jedna osoba zaznaczyła, że szkoła bardzo stara się pomóc dzieciom,

 

  • obecność wykwalifikowanej kadry specjalistów udzielających wsparcia psychologiczno-pedagogicznego na terenie placówki,

 

  • realizacja zadań przez pracowników MOS zaplanowanych w programie wychowawczo-profilaktycznym szkoły,

 

  • chęć poznania przez nauczycieli problemów ucznia poprzez wymianę informacji z innymi pracownikami, zapoznanie się z dokumentacją, rozmowy z rodzicami, analizę uwag, frekwencji w dzienniku elektronicznym,

 

  • na terenie placówki występuje jasna, czytelna komunikacja,

 

  • otoczenie ułatwiające kontakt z przyrodą,

 

  • miejsce do odpoczynku i relaksu,

 

  • współpraca ze środowiskiem lokalnym.

Czynnikami ryzyka potencjalnie wpływającymi na pojawienie się problemów w obszarze zdrowia psychicznego są:

 

  • deficyty rozwojowe uczniów (deficyty funkcji poznawczych, zaburzenia zachowania i emocji, nadpobudliwość, stany depresyjne, słaba odporność na frustrację, niedojrzałość emocjonalna, słaba kontrola wewnętrzna),

 

  • indywidualne czynniki ryzyka (niska samoocena, impulsywność, wysoki poziom lęku i niepokoju, duże zapotrzebowanie na stymulację, skłonność do zachowań ryzykownych)

 

  • wprowadzanie przez uczniów atmosfery napięcia podczas toku lekcji, nie przestrzeganie obowiązków ucznia zwłaszcza przez większość uczniów klasy 7,

 

  • brak odpowiedniego poziomu motywacji do nauki przez uczniów oraz niskie ich aspiracje edukacyjne,

 

  • brak wystarczającej ilości okazji przeżywania sukcesu i rozpoznawania swoich osiągnięć przez uczniów, brak chęci wejścia w aranżowaną przez nauczyciela sytuację,

 

  • niedostateczna umiejętność stosowania przez uczniów właściwych sposobów radzenia sobie z emocjami (złością, agresją) oraz ze stresem w sytuacjach dla nich trudnych,

 

  • łamanie norm społecznych odnoszących się do zachowania: 2 uczniów z ankietowanych 18 doświadczyło na terenie placówki obrażania, przezywania,

 

  • występują osoby spośród uczniów na terenie placówki, które mają problemy w relacji z innymi nacechowane zachowaniami agresywnymi (3 osoby),

 

  • aprobata u części uczniów zachowań społecznie nieakceptowanych, (m.in. palenie papierosów na terenie placówki),

 

  • wczesna inicjacja alkoholowa, jedynie 5 uczniów wskazało w ankiecie, że nie próbowało alkoholu, 4 osoby zaznaczyły, że wypiły taką ilość alkoholu, która spowodowała odczucie jego działania, 4 osoby przyznają, że piją alkohol (2 osoby 1-2 razy w miesiącu, pozostałe rzadko),

 

  • wśród znajomych naszych uczniów spoza szkoły są osoby używające alkoholu (9 uczniów wskazało takie dane), trzech rodziców potwierdza, te dane,

 

  • rodzice nie zawsze wiedzą, z kim ich dziecko spędza czas pozostając poza domem, nie zawsze znają znajomych swoich dzieci,

 

  • niepokojący jest wynik sposobu spędzania przez uczniów czasu wolnego, zdecydowana większość korzysta z Internetu, wychodzi na dwór na spotkania z kolegami, gra na komputerze/telefonie, czasami oglądają telewizję, w większości uczniowie nie posiadają hobby i sami sobie organizują czas wolny, nie posiadają pomysłów, ani nie mają potrzeby aktywnie i w sposób zorganizowany spędzać swój czas wolny,

 

  • uczniowie sporą część swojego czasu wolnego przeznaczają na przebywanie w przestrzeni wirtualnej, średnio jest to ok. 2 – 3 godzin dziennie w tygodniu, w weekendy do 4 – 5 godzin, mamy też uczniów, którzy w świecie wirtualnym przebywają od 6 do 8 godzin dziennie,

 

  • w zdecydowanej większości uczniowie nie uprawiają sportu, nie rozwijają swojej sprawności fizycznej (jedna osoba zaznaczyła, że sama ćwiczy w domu),

 

  • 2 uczniów doświadczyło cyberprzemocy, jedna osoba przyznała, że sama stosowała tą przemoc,

 

  • nieprawidłowa realizacja ról rodzicielskich (słaby nadzór nad dzieckiem, małe zaangażowanie rodzica w aktywność pozaszkolną dziecka, organizację czasu wolnego, brak dyscypliny, niekonsekwencja wychowawcza),

  • brak zainteresowania wśród rodziców organizowanymi dla nich warsztatami umiejętności wychowawczych.

 

Wydaje się, że występuje wystarczająca ilość czynników chroniących, stanowiących bufor redukujący wpływ czynników ryzyka, choć zawsze należy dążyć do ich zwiększenia poprzez odpowiednie oddziaływania w stosunku do uczniów:

  • rozbudzanie i rozwijanie ciekawości poznawczej,

 

  • pomoc w odkryciu zainteresowań, pasji,

 

  • podejmowanie inicjatyw/działań w zakresie zachęcania i wspierania uczniów do rozwijania aktywności fizycznej,

 

  • włączanie w akcje pomocowe zwiększające empatię i wrażliwość,

 

  • kształtowanie u uczniów stałych sprawności w czynieniu dobra,

 

  • zwiększenie aspiracji edukacyjnych,

 

  • pomoc w stawianiu konkretnych planów i celów życiowych,

 

  • usprawnianie mechanizmów samokontroli (radzenia sobie z negatywnymi emocjami, kontrolowanie impulsów),

 

  • zwiększanie poczucia własnej wartości, wiary we własne możliwości,

 

  • zwiększenie poziomu optymizmu i pogody ducha,

 

  • zwiększenie umiejętności społecznych (porozumiewanie się z innymi w sytuacjach konfliktowych, rozwiązywanie problemów, asertywność, poczucie własnej skuteczności),

 

  • zwiększenie świadomości wpływu środków psychoaktywnych na organizm ludzki i relacje z innymi,

 

  • wypracowywanie skuteczniejszych, bardziej efektywnych procedur postępowania w przypadku niewłaściwych postaw uczniów, zwłaszcza

 

dotyczących relacji między uczniami (zastraszanie, agresja), doprecyzowanie systemu punktacji, a także oddziaływania odnoszące się do rodziców/opiekunów:

  • zwiększenie udziału rodziców w warsztatach umiejętności wychowawczych,

 

  • psychoedukacji rodziców z zakresu: postaw rodzicielskich, ról rodzicielskich, zaspakajania potrzeb dziecka, organizowania czasu wolnego dzieciom, stawianie dzieciom jasno określonych zasad i konsekwentne ich przestrzeganie, umiejętności rozwiązywania konfliktów,

 

  • rozwijanie współpracy wewnątrz- i międzyszkolnej, a także z podmiotami działającymi w innych sektorach, w tym wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny.

 

  1. Harmonogram działań wychowawczo-profilaktycznych uwzględniających obszary polityki oświatowej państwa, wnioski oraz ewaluację programu wychowawczo-profilaktycznego na rok szkolny 2023/2024

 

Uszczegółowienie zadań do szkolnego programu wychowawczo – profilaktycznego na rok szkolny 2023/2024 zostało przedstawione w niżej załączonym harmonogramie działań wychowawczo-profilaktycznych. Ewaluacja programu nastąpi po wykonaniu zadań wynikających z Rocznego Planu Pracy Szkoły.

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZO – PROFILAKTYCZYCH

W ROKU SZKOLNYM 2023/2024

 

 

 

 

 

 

 

Sfera

Obszar

Zadania

Formy i sposoby

Odpowiedzialn

Terminy

 

 

 

realizacji

i

 

Fizyczna

Zdrowie, edukacja

Przypomnienie

- zajęcia z

wychowawcy,

wrzesień

 

zdrowotna,

uczniom/zapoznanie nowych

wychowawcą,

nauczyciele

 

 

bezpieczeństwo.

uczniów z przepisami BHP

- lekcje przedmiotowe,

 

 

 

 

 

- plakaty informacyjne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Profilaktyka chorób zakaźnych.

- zajęcia z

wychowawcy,

październik

 

 

Zwiększenie świadomości

wychowawcą,

specjaliści,

 

 

 

uczniów dotyczącej

- biologia,

nauczyciel biologii

 

 

 

rozprzestrzeniania się wirusów

- zajęcia profilaktyczne

 

 

 

 

oraz sposobów zapobiegania

 

 

 

 

 

infekcjom.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uświadomienie potrzeby dbania o

- zajęcia profilaktyczne,

wychowawcy,

cały rok zgodnie

 

 

higienę osobistą, w tym higienę

- zajęcia wychowawcze,

nauczyciel

z potrzebami

 

 

jamy ustnej.

- rozmowy

biologii, inni

 

 

 

 

indywidualne

nauczyciele,

 

 

 

 

 

psycholog,

 

 

 

 

 

pedagog

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rozbudzanie potrzeby ruchu i

- motywowanie do

nauczyciel wf,

Cały rok

 

 

aktywności fizycznej jako

aktywnego i

wychowawcy,

 

 

 

skutecznego sposobu dbania o

systematycznego

psycholog,

 

 

 

zdrowie psychiczne,

uczestniczenia w

pedagog

 

 

 

wspieranie uczniów w rozwijaniu

lekcjach WF i zajęciach

 

 

 

 

ich aktywności fizycznej.

sportowych,

 

 

 

 

 

- zajęcia profilaktyczne,

 

 

 

 

 

- udział w spacerach,

 

 

 

 

 

rajdach, zawodach

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sportowych,

 

 

 

 

 

- zachęcanie do

 

 

 

 

 

uczestniczenia w

 

 

 

 

 

zajęciach ruchowych

 

 

 

 

 

poza MOS

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zapewnienie bezpiecznej pod

- zajęcia

Wszyscy

Cały rok

 

 

względem fizycznym i

socjoterapeutyczne,

pracownicy

 

 

 

psychicznym przestrzeni dla

wychowawcze,

 

 

 

 

uczniów i pozostałych

profilaktyczne,

 

 

 

 

pracowników ośrodka.

- zajęcia z wychowawcą

 

 

 

 

 

klasowym,

 

 

 

 

 

- korzystanie we

 

 

 

 

 

właściwy sposób z

 

 

 

 

 

przestrzeni sprzyjającej

 

 

 

 

 

wyciszeniu i

 

 

 

 

 

odpoczynkowi (strefa

 

 

 

 

 

relaksu),

 

 

 

 

 

- wspólne obchodzenie

 

 

 

 

 

uroczystości szkolnych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Podnoszenie poziomu wiedzy z

- zajęcia profilaktyczne,

psycholog,

Cały rok szkolny

 

 

zakresu szkodliwości zażywania

- zajęcia wychowawcze,

pedagog,

 

 

 

środków psychoaktywnych,

- rozmowy

wychowawcy,

 

 

 

napojów energetycznych oraz

indywidualne

nauczyciel

 

 

 

ukazywanie negatywnego wpływu

 

biologii, WOS

 

 

 

używania środków

 

 

 

 

 

psychoaktywnych i uzależnienia

 

 

 

 

 

na relacje - rodzina, grupa

 

 

 

 

 

rówieśnicza, społeczeństwo.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Edukowanie rodziców w zakresie

- rozmowy

pedagog,

Cały rok szkolny

 

 

zagrożenia środkami

indywidualne,

psycholog,

 

 

 

psychoaktywnymi, uzależnieniami

- psychoedukacja,

wychowawcy

 

 

 

behawioralnymi, chorobami

- warsztaty kompetencji

 

 

 

 

cywilizacyjnymi.

wychowawczych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Poszerzenie wiedzy ekologicznej

- aranżowanie sytuacji

nauczyciel

Cały rok

 

 

oraz podejmowanie działań na

umożliwiających

biologii,

 

 

 

rzecz ochrony środowiska.

prowadzenie działań na

nauczyciel

 

 

 

 

rzecz ochrony przyrody

plastyki,

 

 

 

 

i środowiska

wychowawcy,

 

 

 

 

- udział w akcjach,

pedagog

 

 

 

 

konkursach o tematyce

 

 

 

 

 

ekologicznej,

 

 

 

 

 

- wykorzystanie

 

 

 

 

 

materiałów z recyklingu

 

 

 

 

 

podczas zajęć plastyki/

 

 

 

 

 

kreatywności/arteterapii

 

 

 

 

 

- Dzień Ziemi

 

 

 

 

 

 

 

 

Społeczna

Relacje, postawy,

Rozbudzanie świadomości

- zapoznanie uczniów z

psycholog,

 

 

role społeczne

związanej z przestrzeganiem zasad

regulaminami, i

pedagog,

Do 7 września

 

 

systemu oceniania zachowania,

procedurami

wychowawcy,

 

 

 

zasad, norm, regulaminów szkoły.

obowiązującymi w

nauczyciele

 

 

 

 

MOS,

 

 

 

 

 

- poznanie różnych

 

 

 

 

 

procedur zachowań w

 

 

 

 

 

sytuacji zagrożenia

 

Cały rok

 

 

 

 

 

 

 

 

Kształtowanie respektu do

- edukacja w zakresie

psycholog,

Cały rok

 

 

poszanowania zasad i norm

norm

pedagog,

 

 

 

społecznych oraz prawnych,

ogólnospołecznych,

wychowawcy,

 

 

 

interioryzacja norm.

odpowiedzialności

nauczyciele

 

 

 

 

nieletnich,

 

 

 

 

 

- zajęcia

 

 

 

 

 

socjoterapeutyczne,

 

 

 

 

 

profilaktyczne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kształtowanie u wychowanków

- zajęcia

 

 

 

 

stałych sprawności do czynienia

socjoterapeutyczne,

 

 

 

 

dobra, odnoszenia się z

- zajęcia wychowawcze,

 

 

 

 

szacunkiem do siebie samego i

- rozmowy

 

 

 

 

innych

indywidualne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rozwój umiejętności dotyczących

- tworzenie sytuacji

psycholog,

Cały rok

 

 

poprawnej komunikacji

wychowawczych

pedagog,

 

 

 

interpersonalnej, w tym

umożliwiających

wychowawcy,

 

 

 

podnoszenie kultury języka.

doświadczanie relacji

nauczyciele

 

 

 

 

społecznych, m.in.

 

 

 

 

 

podczas

 

 

 

 

 

organizowanych

 

 

 

 

 

spotkań z

 

 

 

 

 

przedstawicielami

 

 

 

 

 

różnych branż (Kom-

 

 

 

 

 

Eko, Straż Pożarna)

 

 

 

 

 

oraz zaproszonymi do

 

 

 

 

 

MOS gośćmi na terenie

 

 

 

 

 

placówki i poza nią

 

 

 

 

 

- zajęcia

 

 

 

 

 

socjoterapeutyczne,

 

 

 

 

 

- zajęcia profilaktyczne,

 

 

 

 

 

- modelowanie wzorów

 

 

 

 

 

komunikacyjnych,

 

 

 

 

 

- zajęcia z wychowawcą

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pobudzanie więzi z grupami

- zajęcia integracyjne,

psycholog,

Cały rok

 

 

społecznymi, których uczeń jest

- zebranie społeczności,

pedagog,

 

 

 

członkiem (rodzina, klasa,

- celebrowanie świąt,

wychowawcy,

 

 

 

społeczeństwo, naród).

- uroczystości i

nauczyciel WOS

 

 

 

 

akademie

 

 

 

 

 

upamiętniające święta

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

państwowe zgodnie z

 

 

 

 

 

kalendarzem wydarzeń

 

 

 

 

 

szkolnych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rozwijanie u uczniów

- zajęcia wychowawcze,

nauczyciel

Cały rok

 

 

umiejętności bezpiecznego

- zajęcia profilaktyczne,

informatyki,

 

 

 

poruszania się w sieci oraz

- zajęcia

wychowawcy,

 

 

 

krytycznej analizy informacji

socjoterapeutyczne,

psycholog,

 

 

 

dostępnych w Internecie

- rozmowy

pedagog

 

 

 

 

indywidualne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kształtowanie zachowań

- obchody Dnia

nauczyciel

Cały rok

 

 

zgodnych z Netykietą (kulturą

Bezpiecznego Internetu,

informatyki,

 

 

 

zachowania w sieci)

-zajęcia profilaktyczne,

wychowawcy,

 

 

 

 

- społeczność

psycholog,

 

 

 

 

terapeutyczna,

pedagog

 

 

 

 

- rozmowy

 

 

 

 

 

indywidualne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Przekazywanie umiejętności

- doskonalenie

psycholog,

Cały rok

 

 

tworzenia relacji, współdziałania

współpracy podczas

pedagog,

 

 

 

oraz samodzielnej organizacji

zajęć wychowawczych,

wychowawcy,

 

 

 

pracy.

zajęć dydaktycznych,

nauczyciele

 

 

 

 

zajęć realizowanych w

 

 

 

 

 

ramach programu

 

 

 

 

 

Laboratoria

 

 

 

 

 

przyszłości”,

 

 

 

 

 

- organizowanie akcji

 

 

 

 

 

pomocowych,

 

 

 

 

 

- powierzanie zadań

 

 

 

 

 

indywidualnym

 

 

 

 

 

uczniom, wspieranie ich

 

 

 

 

 

przy realizacji zadań,

 

 

 

 

 

- praca w samorządzie

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

uczniowskim

 

 

 

 

Rozbudzanie postaw

- rozmowy,

wychowawcy

Na bieżąco

 

 

obywatelskich i pro

- wspólne celebrowanie

 

 

 

 

wspólnotowych - od rodziny,

świąt,

 

 

 

 

szkoły przez wspólnotę lokalną,

- udział w apelach i

 

 

 

 

narodową.

akademiach z okazji

 

 

 

 

 

uroczystości

 

 

 

 

 

państwowych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ukazywanie wartości i znaczenia

- pogadanki,

nauczyciele

Wg. kalendarza

 

 

zwyczajów i tradycji.

- lekcje tematyczne,

przedmiotowcy,

 

 

 

 

- organizowanie

wychowawcy

 

 

 

 

uroczystości szkolnych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uczenie okazywania szacunku dla

- realizacja treści

Nauczyciel

Wg. Kalendarza

 

 

dziedzictwa narodowego, historii,

patriotycznych na

historii, biblioteki

 

 

 

tradycji, symboli narodowych.

lekcjach,

wychowawcy

 

 

 

 

- przygotowanie

 

 

 

 

 

szkolnych obchodów:

 

 

 

 

 

Narodowe czytanie,

 

 

 

 

 

Święta Odzyskania

 

 

 

 

 

Niepodległości, Święta

 

 

 

 

 

3 – Maja,

 

 

 

 

 

- udział uczniów w

 

 

 

 

 

konkursach

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zaznajomienie z prawami i

- treści programowe

nauczyciel historii,

Zgodnie z

 

 

obowiązkami zawartymi w

 

WOS, j. polskiego

rozkładem

 

 

Konstytucji Rzeczpospolitej

 

 

materiału

 

 

Polskiej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zwiększenie świadomości i

- zajęcia wychowawcze,

wychowawcy,

Cały rok

 

 

odpowiedzialności w kwestii

- rozmowy

psycholog,

 

 

 

oszczędzania wody, energii oraz

indywidualne

pedagog,

 

 

 

szeroko rozumianych działań

 

nauczyciel

 

 

 

ekologicznych.

 

geografii, WOS

 

Psychiczna

Bezpieczeństwo

Rozwijanie poczucia akceptacji

- zajęcia

psycholog,

Cały rok

 

psychiczne i

własnej osoby, umiejętności

socjoterapeutyczne,

pedagog,

 

 

profilaktyka

odkrycia i wykorzystywania

- zajęcia z wychowawcą

wychowawcy,

 

 

zachowań

własnych zasobów w życiu

klasy,

nauczyciele,

 

 

ryzykownych.

codziennym.

- indywidualna praca z

 

 

 

 

 

psychologiem,

 

 

 

 

 

pedagogiem

 

 

 

 

 

- zajęcia wychowawcze,

 

 

 

 

 

- zajęcia organizowane

 

 

 

 

 

w ramach realizacji

 

 

 

 

 

programu „Laboratoria

 

 

 

 

 

Przyszłości”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Edukowanie w zakresie

- zajęcia

psycholog,

Cały rok

 

 

nazywania, rozpoznawania

socjoterapeutyczne,

pedagog,

 

 

 

emocji.

- zajęcia z

wychowawcy,

 

 

 

 

wychowawcą,

nauczyciele

 

 

 

 

- indywidualna praca z

 

 

 

 

 

psychologiem,

 

 

 

 

 

pedagogiem

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Przekazywanie umiejętności

- zajęcia

psycholog,

Cały rok

 

 

dotyczących kontroli własnych

socjoterapeutyczne,

pedagog,

 

 

 

zachowań oraz ich utrwalanie

- indywidualna praca z

wychowawcy,

 

 

 

pozytywnych zmian.

psychologiem,

nauczyciele

 

 

 

 

- wykorzystanie

 

 

 

 

 

elementów TUS, TZA,

 

 

 

 

 

- treningi relaksacyjne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stymulowanie do rozwoju,

- tworzenie sytuacji

psycholog,

Cały rok

 

 

pokonywania słabości, nabywania

stymulujących

pedagog,

 

 

 

niezbędnych w życiu społecznym

rozwijanie umiejętności

wychowawcy,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

umiejętności, kształtowanie

społecznych,

nauczyciele

 

 

 

postaw ukierunkowanych na

- debaty,

 

 

 

 

prawdę, dobro i piękno,

- rozmowy

 

 

 

 

uzdalniających do

indywidualne i grupowe

 

 

 

 

odpowiedzialnych decyzji.

 

 

 

 

 

Kształtowanie empatii i

- warsztaty,

psycholog,

Cały rok

 

 

wrażliwości na uczucia innych

- wykorzystanie

pedagog,

 

 

 

osób, akceptacja ich.

elementów biblioterapii

wychowawcy,

 

 

 

 

i muzykoterapii,

nauczyciele

 

 

 

 

- analizowanie sytuacji

 

 

 

 

 

społecznych,

 

 

 

 

 

- poznawanie biografii

 

 

 

 

 

znanych i cenionych

 

 

 

 

 

ludzi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Utrwalanie wiedzy dotyczącej

- uświadamianie

nauczyciel

Cały rok

 

 

zachowań pożądanych, włącznie z

zagrożeń związanych z

informatyki, EDB

 

 

 

aktywnością w Internecie.

niewłaściwym

psycholog,

 

 

 

 

korzystanie z TIK,

pedagog,

 

 

 

 

- obchody Dnia

wychowawcy

 

 

 

 

Bezpiecznego Internetu,

 

 

 

 

 

- kampania reklamująca

 

 

 

 

 

strefy wolne od

 

 

 

 

 

technologii”,

 

 

 

 

 

- przekazywanie

 

 

 

 

 

stosownych treści

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rozwijanie szacunku dla

- edukowanie w

nauczyciel WOS, j.

Cały rok

 

 

własności intelektualnej.

zakresie praw

polskiego, muzyki,

 

 

 

 

autorskich oraz zasad

plastyki

 

 

 

 

korzystania z dóbr

 

 

 

 

 

intelektualnych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Doskonalenie umiejętności

- zajęcia

psycholog,

Cały rok

 

 

 

 

 

 

 

 

rozwiązywania konfliktów.

socjoterapeutyczne,

pedagog,

 

 

 

 

- rozmowy ze

wychowawcy,

 

 

 

 

specjalistami,

nauczyciele

 

 

 

 

- zajęcia z

 

 

 

 

 

wychowawcą,

 

 

 

 

 

- zebranie społeczności,

 

 

 

 

 

- treści programowe (j.

 

 

 

 

 

polski, wos, edb)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rozbudzanie potrzeby budowania

- zajęcia sportowe,

nauczyciel wf,

Cały rok

 

 

dialogu, zdrowej bezpiecznej

- działalność w

wychowawcy,

 

 

 

atmosfery.

samorządzie

psycholog,

 

 

 

 

uczniowskim,

pedagog,

 

 

 

 

- organizacji

nauczyciele

 

 

 

 

uroczystości,

 

 

 

 

 

- zajęcia

 

 

 

 

 

socjoterapeutyczne,

 

 

 

 

 

- zajęcia wychowawcze

 

 

 

 

 

- godziny

 

 

 

 

 

wychowawcze

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wzmacnianie umiejętności

- pogadanki,

wychowawcy,

Cały rok

 

 

stosowania zasad fair play i

-projekcja filmów,

nauczyciel WF

 

 

 

kulturalnego kibicowania.

- gry i zabawy

 

 

 

 

 

zespołowe

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uczenie umiejętności okazywania

- zebrania społeczności

wychowawcy,

Cały rok

 

 

szacunku poprzez właściwy język

szkolnej,

psycholog,

 

 

 

i postawę.

- zajęcia z savoir vivre,

pedagog,

 

 

 

 

- Dzień Życzliwości,

nauczyciele

 

 

 

 

- wspólne wyjścia na

 

 

 

 

 

wydarzenia kulturalne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Edukowanie rodziców odnośnie

- zebrania rodziców,

nauczyciele

Dwa razy w roku

 

 

zagrożeń bezpieczeństwa i

- warsztaty

wychowawcy,

szkolnym.

 

 

zdrowia ich dzieci.

umiejętności

psycholog,

Raz w tygodniu

 

 

 

wychowawczych,

pedagog,

 

 

 

 

- konsultacje,

 

Cały rok

 

 

 

- pomoc

 

 

 

 

 

psychologiczna,

 

 

 

 

 

- informacja

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kampania 19 (bez przemocy

- zajęcia profilaktyczne

psycholog

Listopad 2022

 

 

wobec dzieci i młodzieży).

 

 

 

 

 

Diagnozowanie zachowań

- stosowanie procedur,

wychowawcy,

Cały rok

 

 

związanych z używaniem środków

- edukacja nauczycieli

psycholog,

 

 

 

psychoaktywnych, przemocowych

w zakresie zachowań

pedagog,

 

 

 

oraz natychmiastowa interwencja.

ryzykownych

nauczyciele

 

 

 

Doskonalenia kompetencji

- pomoc

wychowawcy,

Cały rok

 

 

wychowawczych nauczycieli i

psychologiczna,

psycholog,

Wg.

 

 

rodziców.

- zespoły problemowe i

pedagog

harmonogramu

 

 

 

zadaniowe

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Edukacja w zakresie kształtowania

- treści programowe,

wychowawcy,

Cały rok

 

 

postaw wolnych od nałogów i

- obchody Dnia bez

psycholog,

 

 

 

eksperymentowania ze środkami

papierosa

pedagog,

 

 

 

psychoaktywnymi

 

nauczyciele

31 maja 2022

 

 

 

 

 

 

 

Działania motywujące do

- systematyczny kontakt

wychowawcy,

Cały rok

 

 

systematyczności w uczęszczaniu

z rodzicami i

psycholog,

 

 

 

do szkoły.

opiekunami – prawne

pedagog

 

 

 

 

konsekwencje braku

 

 

 

 

 

realizacji obowiązku

 

 

 

 

 

nauki,

 

 

 

 

 

- promowanie

 

 

 

 

 

systematycznego

 

 

 

 

 

uczęszczania do szkoły

 

 

 

 

 

poprzez system nagród,

 

 

 

 

 

- podejmowanie

 

 

 

 

 

adekwatnych działań w

 

 

 

 

 

sytuacjach wysokiej

 

 

 

 

 

absencji (kontrakty)

 

 

 

 

 

 

 

 

Duchowa

Wartości, normy,

Kształtowanie potrzeby

- udział w akcjach

psycholog,

Cały rok

 

wzorce zachowań.

kierowania się dobrem osobistym

charytatywnych,

pedagog,

 

 

 

i społecznym.

- zajęcia wychowawcze,

nauczyciele,

 

 

 

 

- treści programowe (j.

wychowawcy

 

 

 

 

polski, historia, WOS)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zwiększenie u uczniów poziomu

- rozmowy

psycholog,

Cały rok

 

 

motywacji do nauki i realizacji

indywidualne,

pedagog,

 

 

 

obowiązku szkolnego

wychowawcze,

nauczyciele,

 

 

 

 

(wskazywanie

wychowawcy

 

 

 

 

konkretnych celów,

 

 

 

 

 

ukazywanie korzyści)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stymulowanie potrzeby

- udział w zajęciach

wychowawcy,

Cały rok

 

 

samorozwoju, inspirowanie

rozwijających

nauczyciele

 

 

 

zainteresowań, rozbudzanie

kreatywność i

 

 

 

 

ciekawości poznawczej

zainteresowania,

 

 

 

 

 

- poznawanie różnych

 

 

 

 

 

form aktywności,

 

 

 

 

 

- zajęcia profilaktyczne,

 

 

 

 

 

- aranżacja przestrzeni

 

 

 

 

 

szkolnych,

 

 

 

 

 

- włączenie aktywnych

 

 

 

 

 

metod nauczania

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kształtowanie wrażliwości i

- udział w „Zakręconej

wychowawcy,

Cały rok

 

 

zainteresowania potrzebami

akcji” oraz inne akcje

nauczyciele

 

 

 

innych.

charytatywne

 

 

Pobudzanie potrzeby efektywnego

- zajęcia wychowawcze,

wychowawcy

Cały rok

i interesującego organizowania

- projekcja filmów

 

 

czasu wolnego.

popularyzujących

 

 

 

zainteresowania i pasje

 

 

 

 

 

 

Uczenia udzielania pomocy i

- dostrzeganie i

wychowawcy,

Cały rok

wsparcia.

reagowanie na potrzeby

nauczyciele

 

 

innych,

 

 

 

- koleżeńska pomoc w

 

 

 

nauce,

 

 

 

- propagowanie idei

 

 

 

wolontariatu

 

 

 

 

 

 

Wskazywanie znaczenia rodziny

- organizowanie wraz z

nauczyciele

Wg. kalendarza

dla kształtowania zdrowej,

rodzicami wydarzeń

wychowawcy,

 

świadomej osobowości młodego

związanych z

pracownicy

 

człowieka.

funkcjonowaniem

obsługi

 

 

szkoły (Wigilia szkolna,

 

 

 

Dzień Dziecka)

 

 

 

 

 

 

Ukazywanie struktury rodziny, jej

- zajęcia z

nauczyciele,

Cały rok

hierarchiczności i ról istotnych dla

wychowawcą,

wychowawcy,

 

jej właściwego funkcjonowania.

- zajęcia profilaktyczne,

nauczyciele, w

 

 

- treści programowe

szczególności j.

 

 

(WDŻ, j. polski,

polskiego, WDŻ,

 

 

biologia),

biologii

 

 

 

 

Rozwijanie odpowiedzialności i

- praca w Samorządzie

psycholog,

Cały rok

samorządności na gruncie

szkolnym

wychowawcy

 

osobistym i szkolnym.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wzmacnianie umiejętności

- dokonywanie

wychowankowie,

Dwa razy w roku

 

 

nazywania poznawanych wartości,

samooceny i oceny

nauczyciele,

szkolnym.

 

 

oceny postępowania innych ludzi,

innych wychowanków

wychowawcy

 

 

 

odwoływanie się do przyjętych

na koniec semestrów

 

 

 

 

zasad i norm.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Aktywizowanie do włączania się

- udział w wystawach,

nauczyciele j.

Wg. planu

 

 

w życie kulturalne szkoły i

wernisażach,

polskiego, historii

 

 

 

społeczności lokalnej.

spektaklach,

 

 

 

 

 

konkursach i

 

 

 

 

 

warsztatach,

 

 

 

 

 

- celebrowanie

 

 

 

 

 

uroczystości szkolnych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Środowisko lokalne

Budowanie wspólnoty i

- Urząd Miasta Lublin,

wychowawcy,

Cały rok

 

 

rozwijanie współpracy ze

- Rada Dzielny

nauczyciele,

 

 

 

środowiskiem lokalnym.

Wrotków,

pedagog,

 

 

 

 

- Schronisko dla

psycholog

 

 

 

 

zwierząt,

 

 

 

 

 

-Warsztaty kultury,

 

 

 

 

 

- Sądy rodzinne,

 

 

 

 

 

-Poradnie PP,

 

 

 

 

 

- MOPR